جفت جنین همانند جنین در هنگام بارداری در بدن مادر شکل می گیرد. وظیفه جفت اکسیژن رسانی و رساندن مواد مغذی به جنین برای رشد آن است. جنین به کمک جفت شکل می گیرد و رشد می کند. از همان ابتدای به وجود آمدن جنین جفت نیز کنار آن به وجود می‌آید و همراه با جنین جفت نیز رشد می کند.
به عبارت ساده تر جفت همانند یک فیلتر عمل می‌کند که رابط مابین بدن مادر و نوزاد است. مواد مغذی، خون و اکسیژن ابتدا به جفت می رسند و سپس جفت این مواد و اکسیژن را به جنین انتقال می دهد. جفت به دیواره رحم در بدن مادر چسبیده است و در هنگام خارج کردن نوزاد بعد از به دنیا آمدن نوزاد و قطع کردن بند ناف جفت نیز از بدن مادر خارج می شود.
شکل جفت همانند جنین است و یک بافت گوشتی شکل دارد. اگر جفت بعد از به دنیا آمدن نوزاد به صورت کامل از بدن مادر خارج نشود باعث عفونت و مشکلات بسیار جدی خواهد شد. این مورد با درد زیادی همراه است و معمولاً مادر مجبور به کورتاژ می شود. در زایمان به روش سزارین بعد از به دنیا آمدن نوزاد جفت به راحتی از بدن مادر خارج می شود. اما در زایمان به روش سزارین نیاز است که مادر کمی فشار وارد کند تا جفت به دهانه رحم نزدیک شود و بتوان آن را خارج کرد.
جفت با توجه به محل قرارگیری انواع مختلفی دارد که در ادامه انواع جفت جنین را بررسی خواهیم کرد. برای کسب اطلاعات کافی راجع به جفت جنین در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
انواع جفت جنین :
هنگام آزاد شدن و بارور شدن تخمک، تخمک بارور شده به دیواره رحم می چسبد تا جنین شکل بگیرد. تخمک ممکن است به قسمت های مختلف دیواره رحم بچسبد. در محل اتصال تخمک به دیواره رحم جفت و جنین شکل می گیرد. همانطور که گفته شد جفت واسط و اتصال بین مادر و جنین است. پس ابتدا جفت به دیواره رحم متصل می‌شود و سپس جنین به کمک بند ناف و جفت متصل می گردد.
محل چسبیدن تخمک به دیواره رحم می تواند در دیواره جلویی رحم، دیواره عقبی رحم و … باشد. با توجه به محل قرارگیری جفت، جفت ها را دسته بندی می کنند. انواع جفت جنین عبارتند از:
1. جفت قدامی : که روی دیواره جلویی رحم قرار دارد و دیواره جلویی رحم محل اتصال بوده است.
2. جفت خلفی : این جفت بر خلاف جفت قدامی است و محل اتصال تخمک به دیواره رحم دیواره پشتی رحم می باشد.
3. جفت جانبی : اگر جفت جنین روی دیواره سمت راست و یا روی دیواره سمت چپ رحم قرار داشته باشد به آن جفت جانبی گفته می شود.
4. جفت پایینی : این نوع جفت روی دیواره پایینی رحم قرار دارد و محل اتصال تخمک دیواره پایینی رحم بوده است.
5. جفت سرراهی : این نوع جفت در نزدیکی دهانه رحم قرار دارد و در مواردی می تواند دردناک و یا حتی خطرناک باشد. خود جفت سر راهی به دو دسته تقسیم بندی می شود.
6. جفت سر راهی نسبی
7. جفت سر راهی کامل
به جفتی جفت سر راهی نسبی گفته می شود که فقط قسمتی از دهانه رحم را پوشانده باشد. اما جفت سرراهی کامل به صورت کامل روی دهانه رحم قرار گرفته است و به طور کامل دهانه رحم را پوشانده است.
خطرناک ترین نوع جفت :
برای شکل گیری جنین، تخمک بارور شده نیاز دارد به قسمتی از دیواره رحم بچسبد. اگر قسمت قرارگیری جفت دیواره پشتی رحم، دیواره جلویی رحم و دیواره های چپ و راست یا همان دیواره های جانبی رحم باشد، مشکلی به وجود نخواهد آمد و این یک روند طبیعی است.
اما اگر تخمک بارور شده به دیواره پایینی رحم بچسبد، ممکن است تشکیل جفت و جنین در آن قسمت خطرناک باشد. به این جفت، جفت های سر راهی گفته می شود. معمولاً هنگام تشکیل جفت سرراهی مادر باید تحت نظر پزشک باشد و پزشک باید دوران بارداری را با دستورالعمل هایش کنترل کند.
عواملی که ممکن است سلامت جفت را به خطر بیندازند :
1. بارداری دو قلویی یا چند قلویی
2. وارد شدن ضربه ناگهانی به شکم در دوران بارداری
3. سقوط یا پرش از ارتفاع در دوران بارداری
4. دیابت دوران بارداری
5. فشار خون بالا در دوران بارداری
6. سن بالای مادر به خصوص سن های بالای ۴۰ سال
7. داشتن سابقه برخی از جراحی های شکمی و یا جراحی های شکمی در طول دوره بارداری
8. داشتن سابقه مشکل در جفت در بارداری های قبلی
9. آسیب رسیدن به غشا های اطراف جفت و جنین و پاره شدن کیسه آب
10. وارد شدن شوک های روحی و وضعیت بد روحی و روانی مادر و …
بارداری خارج از رحم :
در مواردی ممکن است که تخمک بارور شده در محل نادرست بچسبد و جنین در محل نادرست تشکیل شود. به این نوع بارداری اصطلاحاً بارداری خارج از رحم گفته می شود. بارداری خارج از رحم ممکن است در لوله های رحم و یا در نزدیکی دهانه رحم باشد. معمولاً بارداری خارج از رحم منجر به سقط جنین می شود. این نوع بارداری با درد زیاد و یا در مواردی با خونریزی همراه است.
ممکن است در ابتدای بارداری خارج از رحم علائمی در مادر احساس نشود. اما با گذشت زمان، بعد با بزرگتر شدن جنین علائم بارداری خارج از رحم بروز می کند. اگرچه در سونوگرافی هایی که در دوره بارداری انجام می شود بارداری خارج از رحم قابل تشخیص است.
خطرناک ترین نوع بارداری خارج از رحم قرار گرفتن جفت و جنین در دیواره لوله فالوپ است. رشد جنین در این قسمت می تواند باعث ترکیدن لوله و عوارض جبران ناپذیر شود. هنگامی که بارداری خارج از رحم در لوله فالوپ اتفاق بیفتد معمولاً پزشکان متخصص دستور خاتمه بارداری می دهند و جنین را از بدن مادر خارج می کنند تا اتفاقی برای مادر نیفتد و خطری مادر را تهدید نکند. یکی از محل های قرارگیری جفت همین نوع بارداری خارج از رحم است. این بارداری پر دردسر و خطرناک است و معمولاً با خارج کردن جنین همراه می باشد.
رابطه محل قرارگیری جفت و جنسیت جنین :
در سال های گذشته تفکراتی درباره رابطه محل قرارگیری جفت و جنسیت جنین شکل گرفت. طبق نظریه های عنوان شده گفته می‌شد اگر جفت در دیواره سمت راست رحم قرار داشته باشد جنین پسر است و اگر جفت در سمت چپ دیواره رحم قرار داشته باشد، مادر، نوزاد دختر باردار است.
در این نظریه های اولیه چیزی راجع به جفت قدامی و جفت خلفی گفته نشد. اما در نظریه های ثانویه عنوان شد که اگر جفت قدامی باشد یعنی به دیواره جلویی رحم متصل باشد، نشان دهنده جنسیت دختر نوزاد است. این نظریه ها دلیل علمی ندارند. اما جالب است بدانید مطالعات نشان داده است بیشتر مادرانی که نوزاد آنها جفت قدامی داشت، نوزاد دختر باردار بودند.
در هر صورت هیچ یک از نظریه های گفته شده صد درصدی نمی باشند و دلیل علمی ندارند. اینها فقط برخی از احتمالات می باشند. مقاله ای که محل قرارگیری جفت و جنسیت جنین را بی ربط میداند را میتوانید مطالعه کنید.
جفت قدامی و مشکلات آن :
1. اولین مشکلی که جفت قدامی دارد این است که حرکت جنین در مادرانی که جفت قدامی باردار هستند دیرتر احساس می‌شود. معمولاً از هفته ۱۶ تا ۲۴ دوره بارداری مادر باردار می تواند حرکات اولیه جنین خود را احساس کند. اما در جفت قدامی ممکن است این حرکات دیرتر احساس شود.از آنجایی که حرکت جنین و احساس کردن حرکات مهم است، این جفت ممکن است دردسرساز باشد. زیرا در مواردی که حرکت جنین متوقف و یا کند می‌شود، نیاز است که به پزشک مراجعه شود.
2. دومین مشکلی که جفت قدامی دارد این است که انجام برخی از آزمایشات دشوار تر می شود و تشخیص نیز در این نوع جفت جنین ها سخت تر است.
3. در مادرانی که جفت جنین قدامی باردار هستند احتمال سقط جنین بیشتر است.
4. زایمان طبیعی مادران باردار که جفت جنین آنها جفت قدامی است نیز دشوار تر می باشد. زیرا محل قرار گیری جنین و جفت جنین متفاوت است.
5. مادرانی که جفت قدامی دارند در طول دوره بارداری بیشتر به درد های کمری مبتلا می شوند. اکثر این مادران از درد های ناحیه کمر شکایت می کنند.
تغییر محل جفت :
یکی از مهمترین سوالی که در توضیح انواع جفت به وجود می آید. این است که آیا ممکن است محل قرارگیری جفت تغییر کند؟ شاید در ابتدا به نظر برسد جواب این سوال خیر است. زیرا گفته شد که در مراحل اولیه بارداری محل قرارگیری جفت روی دیواره رحم مشخص می شود و جفت به دیواره رحم می چسبد.
امکان جدا شدن جفت و چسبیدن آن به قسمت دیگر وجود ندارد. اما رحم در طول دوره بارداری باز و کشیده می شود. این کشیده شدن ممکن است از جهت های مختلفی باشد. به همین دلیل ممکن است محل قرارگیری جفت روی دیواره رحم تغییر کند. به عنوان مثال اگر جفت روی دیواره عقبی رحم قرار داشت یا به عبارتی جفت جنین خلفی بود، ممکن است با کشیده شدن رحم و تغییر ابعاد آن روی دیواره بالایی رحم بیاید.
بنابراین جواب این سوال بله است. محل قرارگیری جفت در طول دوره بارداری می تواند تغییر کند.
آیا می توان محل قرارگیری جفت جنین را مشخص کرد :
تخمک به صورت اتفاقی روی دیواره رحم قرار می گیرد. اگر بارداری به شیوه طبیعی باشد نمی توان محل قرارگیری جفت و جنین را از قبل مشخص کرد. مواردی وجود دارد که احتمال بارداری های خطرناک و بارداری خارج از رحم را افزایش می دهند. یعنی مواردی ممکن است احتمال تشکیل جفت سر راهی و یا تشکیل جفت در لوله فالوپ را زیاد کنند. اما در حالت کلی محل قرارگیری جفت قابل تنظیم نمی باشد. اما با توجه به محل قرارگیری جفت در صورت نیاز درمان های متفاوتی وجود دارد.
